JAPAN
จากบทกวีสู่การ์ตูน: เรื่องเล่าต้นกำเนิดโดจิน
คุณผู้อ่านที่ชอบอ่านการ์ตูน อาจจะเคยได้ยินคำว่าโดจินกันบ้าง ซาสึกิจะพาทุกคนไปรู้จักที่มาที่ไปของโดจินกันค่ะ 😊
โดจินชิ (Doujinshi) มีรากศัพท์มาจากภาษาญี่ปุ่น: 同人誌 (Dōjinshi) โดยคำว่า โดจิน (同人) แปลว่า กลุ่มคนที่มีความสนใจแบบเดียวกัน และ ชิ (誌) แปลว่า นิตยสาร เมื่อรวมกันจึงหมายถึง นิตยสารของคนที่สนใจในเรื่องเดียวกัน
ประวัติความเป็นมา
ยุคเริ่มต้น (ช่วงปลายศตวรรษที่ 19 – ต้นศตวรรษที่ 20)
โดจินชิมีต้นกำเนิดมาจากวง วรรณกรรมของญี่ปุ่นในช่วงปลายยุคเมจิ (Meiji) โดยนักเขียนมือสมัครเล่นจะรวมกลุ่มกันเพื่อตีพิมพ์ผลงานของตัวเองที่ไม่ผ่านสำนักพิมพ์ใหญ่ๆ ผลงานในช่วงแรกจึงเน้นไปที่วรรณกรรมเป็นหลัก เช่น นวนิยาย เรื่องสั้นและบทกวี
ยุคการ์ตูนและอนิเมะเฟื่องฟู (ช่วงปี 1970s)
หลังสงครามโลก มังงะกลายเป็นที่นิยมในญี่ปุ่น เด็กวัยรุ่นที่ชอบมังงะเริ่มวาดการ์ตูนเลียนแบบหรือต่อยอด จากผลงานดังที่ชื่นชอบ ช่วงนี้ถือว่าเป็นการเปลี่ยนผ่านของโดจินชิ จากสิ่งพิมพ์รวมบทกวีมาเป็นการ์ตูนและงานแฟนอาร์ต โดยมีการใช้เทคโนโลยีการถ่ายเอกสารที่เข้าถึงง่ายขึ้น ทำให้การผลิตโดจินชิที่เป็นการ์ตูนทำได้ง่ายกว่าเดิมอย่างมหาศาล วงการมังงะโชโจ (มังงะสำหรับเด็กผู้หญิง) ก็มีอิทธิพลอย่างมากในช่วงเวลานี้ โดยเริ่มมีการสร้างโดจินชิที่อิงจากตัวละครและเนื้อหาจากเรื่องที่ได้รับความนิยม
โดจินเริ่มมีการแบ่งออกเป็นสองประเภท
🟪 แฟนฟิค/แฟนการ์ตูน (parody) – เลียนแบบมังงะดัง เช่น อุลตร้าแมน กันดั้ม โดราเอมอน
🟪 ออริจินัล – นักวาดสร้างเรื่องเองทั้งหมด
การกำเนิดของตลาดการ์ตูน (Comic Market – Comiket) ปี 1975
การเติบโตอย่างก้าวกระโดดของโดจินชิทำให้เกิดความต้องการพื้นที่ในการแลกเปลี่ยนและจำหน่ายผลงานขึ้นมา ในปี 1975 นักศึกษา 3 คนจากมหาวิทยาลัยเมจิ ได้แก่ โยชิฮิโระ โยเนซาวะ (Yoshihiro Yonezawa), เทรุโอะ ฮาราดะ (Teruo Harada) และ จุน อานิวะ (Jun Aniwa) จึงได้ร่วมกันจัดงาน Comic Market (คอมิเก็ต) ขึ้นเป็นครั้งแรก โดยมีผู้เข้าร่วมเพียง 700 คนและกลุ่มผู้สร้าง (circles) 32 กลุ่ม ซึ่งเป็นงานที่เปิดโอกาสให้แฟนๆ ได้นำผลงานโดจินชิมาแลกเปลี่ยนและจำหน่ายกันอย่างเป็นทางการ งานนี้ได้กลายเป็นตลาดโดจินชิที่ใหญ่ที่สุดในโลกและเป็นแรงขับเคลื่อนสำคัญที่ทำให้โดจินชิได้รับความนิยมอย่างแพร่หลาย
คอมิเก็ตเติบโตอย่างรวดเร็ว โดยในช่วงปี 1980s มีการเพิ่มจำนวนผู้เข้าร่วมจากหลักหมื่นเป็นหลักแสนคน และเริ่มมีการจัดงานปีละ 2 ครั้งในฤดูร้อนและฤดูหนาว เนื้อหาของโดจินชิส่วนใหญ่ในยุคนี้เปลี่ยนจากงานต้นฉบับมาเป็นงานล้อเลียน (Parody) และงานแฟนฟิกชันที่อิงจากอนิเมะและมังงะชื่อดัง
ยุคทอง: กำเนิดหน้าใหม่วงการมังงะ (ช่วงปี 1980s–1990s)
โดจินได้รับความนิยมสูงมาก มีการตีพิมพ์นับไม่ถ้วน จุดกำเนิดของศิลปินที่เริ่มจากการวาดโดจิน แล้วกลายเป็นนักวาดมังงะ อนิเมะชื่อดัง อย่าง
CLAMP → เคยเป็นกลุ่มนักวาดโดจิน ก่อนจะมีผลงานดังอย่าง Cardcaptor Sakura
TYPE-MOON → เริ่มจากการทำโดจินเกม ก่อนจะกลายเป็นบริษัทเกมอนิเมะใหญ่ (Fate/stay night)
นอกจากนี้ยังเป็นยุคที่โดจินมีความหลากหลายมากขึ้น
แนวปกติ: โรแมนติก ตลก ดราม่า
แนวแฟนเซอร์วิส: มุขทะลึ่ง
แนวผู้ใหญ่ (H-Doujinshi) → เริ่มได้รับความนิยมสูงสุดในตลาด
(ทำให้ในไทยและตปท. “โดจิน” มักถูกเข้าใจว่า = การ์ตูน 18+)
ยุคปัจจุบัน: การเติบโตของวงการโดจิน ความหลากหลายและดิจิทัล
ปัจจุบัน อิทธิพลของอินเทอร์เน็ตทำให้โดจินชิขยายออกไปอย่างกว้างขวาง ไม่ได้จำกัดอยู่เพียงแค่หนังสือการ์ตูนอีกต่อไป แต่ยังครอบคลุมถึงนิยาย อัลบั้มเพลง เกม ผลงานดิจิทัลดาวน์โหลด รวมไปถึงงานศิลปะหลากหลายรูปแบบ
ความเข้าใจที่คลาดเคลื่อนของโดจิน
ในปัจจุบัน หลายคนมักจะเข้าใจผิดว่า “โดจินชิ” หมายถึงการ์ตูนที่มีเนื้อหาสำหรับผู้ใหญ่ (18+) เท่านั้น ซึ่งในความเป็นจริงแล้ว โดจินชิเป็นคำที่ใช้เรียกผลงานที่สร้างและเผยแพร่โดยอิสระโดยไม่จำกัดประเภทเนื้อหา อาจจะเป็นการ์ตูนแนวตลก, ดราม่า, หรือแม้กระทั่งผลงานต้นฉบับ (Original) ที่ไม่ได้อิงจากผลงานใดๆ ก็ได้ แต่เนื่องจากการ์ตูนสำหรับผู้ใหญ่ได้รับความนิยมและเป็นที่รู้จักในวงกว้าง ทำให้เกิดความเข้าใจผิดได้ค่ะ
งาน Comic Market จัดขึ้นปีละสองครั้งที่โตเกียวบิ๊กไซต์ (Tokyo Big Sight) ประเทศญี่ปุ่นโดยมีกำหนดการดังนี้
Summer Comiket 106
จัดขึ้นเมื่อวันที่ 16-17 สิงหาคม 2025
Winter Comiket 107
มีกำหนดจัดขึ้นในวันที่ 30-31 ธันวาคม 2025
ถ้าคุณลูกค้ามีแพลนเดินทางไปงาน Comic Market ที่ประเทศญี่ปุ่น ทางทีมขอแนะนำสินค้า Nihon sim ซิมส์อินเตอร์เน็ตความเร็วไม่จำกัดไม่ลดสปีด โดยเครือข่าย au ที่เชื่อถือได้ของประเทศญี่ปุ่น ใช้งานง่าย ไว้เป็นผู้ช่วยในการเที่ยวประเทศญี่ปุ่นด้วยนะคะ